Iedereen is wel eens bang. Angst hebben is zelfs een heel handige emotie. Het maakt ons lichaam klaar om te vechten of te vluchten. Bijvoorbeeld als je angstig bent voor een slang in het wild beschermt angst je om er niet op af te stappen. Bang zijn om alleen in het donker in een buurt te lopen waarvan je weet dat er veel gevaarlijke mensen zijn is ook handig. Het zorgt ervoor dat je een andere (veilige) weg neemt om je locatie te bereiken. Als angst (dagelijks) in extreme mate bij je voorkomt, waardoor je niet meer de dingen kunt doen die je eigenlijk zou willen doen, dan kan er sprake zijn van een angststoornis. Angststoornissen komen in verschillende vormen voor:
Sociale fobie
In dit geval ben je bang dat anderen je kritisch beoordelen of zelfs afwijzen. Je voelt je onzeker over jezelf je vreest dat andere mensen je niet aardig vinden.
Paniekstoornis
Je bent overmatig angstig/schrikachtig voor je innerlijke lichamelijke kenmerken zoals: hartkloppingen, tintelingen in je ledematen en/of duizelingen. Deze kenmerken komen spontaan en plotseling op en versterken de overtuiging dat je zal flauwvallen, een hartaanval krijgt of de controle over jezelf verliest.
Straatvrees (pleinvrees)
Straatvrees is een angst waarbij je (drukbezochte) plekken altijd probeert te vermijden. Meestal zijn dat plekken waar ontsnappen moeilijk of gênant is, of waarbij geen hulp beschikbaar is. Een paniekstoornis en straatvrees komen vaak samen voor.
Ziektevrees (hypochondrie)
Ziektevrees is de voortdurende angst voor een (ernstige) ziekte zoals kanker, tumoren of hart-en-vaatziekten. Je bent hier voortdurend mee bezig en zoekt vaak op internet of in folders informatie over de bepaalde symptomen die je denkt te kunnen hebben. Daarnaast probeer je vaak geruststelling te zoeken bij anderen.
Gegeneraliseerde angststoornis
Bij de gegeneraliseerde angststoornis ben je voortdurend overbezorgd over bijna alles. Vaak heb je alle mogelijke (ramp)scenario’s al in je hoofd zitten en ben je veelal aan het piekeren.
Smetvrees
Dit is een obsessieve angst om vies te worden of besmet te raken. Je bent obsessief en/of dwangmatig bezig om je omgeving, kleding of lichaam te ontsmetten en schoon te maken.
Gelukkig bestaan er goede behandelingen voor angststoornissen.
Behandelmogelijkheden bij Spoor 1
Psycho-educatie: hierbij word je voorgelicht over (het ontstaan van) de stoornis en de symptomen die je kunt hebben, doormiddel van voorbeelden, metaforen, filmmateriaal en/of oefeningen.
E-health: doormiddel van tests, educatie, dagboeken, oefeningen en modules kun je thuis digitaal aan de slag met je klachten. Deze informatie/oefeningen komen vanuit verschillende modellen zoals CGT (cognitieve gedragstherapie) en ACT (acceptatie en commitment therapie).
Cognitieve gedragstherapie (CGT): je neemt samen met je therapeut je angstige denkpatronen onder de loep. Het doorbreken van je denkpatronen en (irreële) overtuigingen staan op de voorgrond. Ook wordt er in overleg met jou gekeken naar mogelijkheden om je angsten aan te gaan (exposure). Afhankelijk van de stoornis en je hulpvraag wordt en behandelplan op maat gemaakt.
Acceptance en Commitment therapie (ACT): deze therapie is een relatief nieuwe vorm van gedragstherapie. De therapie is gericht op het vergroten van de psychologische flexibiliteit door zich te richten op het veranderen van de relatie met je gedachten en het aanvaarden van pijn. Er wordt o.a. gekeken naar de strategieën die je inzet om je angst te controleren. Wat heb je allemaal al geprobeerd om van je angsten af te komen? Helpt dat? Samen met je therapeut kijk je naar alternatieve strategieën met het oog op wat jij belangrijk vindt.
Herstel ondersteunende behandeling (sociaal maatschappelijk): een herstel ondersteunende behandeling richt zich niet zo zeer op het verminderen van je klachten maar eerder op herstel van je sociaal en maatschappelijk functioneren. Doelen binnen een dergelijke behandelingen kunnen zijn; herstel van functioneren, stabiel blijven en voorkomen van terugval. Deze behandelvorm is geschikt als de klachtgerichte behandelingen onvoldoende resultaat hebben gehad en je klachten zorgen voor ernstige en langdurige beperkingen in je sociaal- en maatschappelijk functioneren.
Probleemoplossende therapie (problem solving therapy): dit is een psychologische behandeling waar je leert effectief om te gaan met problemen en stressvolle gebeurtenissen. Voorbeelden hiervan zijn financiële problemen, verlies van werk, dreigende uithuiszetting omdat je de huur of hypotheek niet meer kunt betalen, een echtscheiding of relatiebreuk, een overlijden van een dierbare, verlies van sociale contacten, spanningen op het werk, conflicten met instanties, verlies van activiteit en zinvolle dag invulling etc. Het ene probleem is het andere niet. Ze verschillen in mate van belangrijkheid. Ook is er verschil in inspanning die nodig is om een probleem op te lossen. Behalve de situatie speelt het vermogen om effectief met je problemen om te gaan een belangrijke rol. Wanneer je lijdt aan angst nemen je probleemoplossende vaardigheden vaak af.
Ontspannende therapie (relaxation therapy): relaxatie therapie is een vorm van therapie die je leert te ontspannen. Lichamelijke, geestelijke of emotionele spanningen kunnen je dagelijkse functioneren verstoren en kunnen leiden tot lichamelijke of emotionele klachten. Angst kan leiden tot lichamelijke klachten en veel spanning. Relaxatie therapie begint met het stap voor stap laten ontspannen van je hele lichaam. Andere ontspanningsoefeningen kunnen zich richten op je ademhaling, bewustwording van je lichamelijke sensaties en emoties, meditatie en mindfulness.
Imaginaire Rescripting (IR): therapie Tijdens de behandeling Imaginaire Rescripting wordt er steeds een klein deel van je herinnering aan een traumatische ervaring opgeroepen. Binnen deze techniek wordt je herinnering samen met je therapeut als het ware herschreven. Je beeldt je in hoe je zou willen dat de gebeurtenis afloopt en je verbeeldt je ook dat je dit uitvoert. Hierbij maak je contact met je eigen behoeften, maar leer je ook om gedrag te verbinden aan je gevoel. Je leert bijvoorbeeld om gevoelens van machteloosheid of boosheid als het ware handen en voeten te geven en hiermee om te gaan.
Eye Movement Desensitization & Reprocessing (EMDR): als je angsten zijn ontstaan na een (of meerdere) nare gebeurtenis(sen), kan het zijn dat EMDR wordt ingezet (zie PTSS)
Farmacotherapie: doormiddel van medicatie kunnen sommige van je angsten meteen verminderen. Aan de hand van een gesprek met de psychiater van Spoor 1 krijg je hier voorlichting over en kun je kiezen voor medicatie.
Wil je meer weten?
www.ggzrichtlijnen.nl › angststoornissen
www.ggzstandaarden.nl › angstklachten-en-angststoornissen › inleiding
www.hersenstichting.nl › hersenaandoeningen › angststoornissen
nedkad.nl › voor-patienten-en-belangstellenden › angst