Als je last hebt van een persoonlijkheidsstoornis merk je vaak dat je een ander patroon hebt van denken, voelen en handelen. Deze karaktertrekken ontstaan vaak al op jonge leeftijd en leiden vaak tot problemen in relaties, werk en in je sociale leven. Je manier van kijken naar jezelf, je omgeving en de maatschappij is vaak negatief gekleurd. Je beleving en uiting van je gevoelens zijn vaak wisselend en erg emotioneel. Zo kan het zijn dat je het moeilijk vindt om je emotionele impulsen te reguleren. Iemand met een persoonlijkheidsstoornis vat sociale informatie (gedrag/uitspraken van anderen) vaak anders op dan bedoeld is.
Ontwijkende persoonlijkheidsstoornis
Heb je een ontwijkende persoonlijkheidsstoornis dan herken je mogelijk dat je je moeilijk kunt binden aan andere mensen, heb je zeer veel moeite met intieme relaties en ga je deze mogelijk zo veel mogelijk uit de weg.
Afhankelijke persoonlijkheidsstoornis
Bij een afhankelijke persoonlijkheidsstoornis herken je mogelijk dat je moeite hebt met zelfstandig zijn en zoek je veel bevestiging bij anderen. Je bent altijd bezig om het anderen naar de zin te maken maar tegelijkertijd voel je frustratie. Je hebt moeite om voor jezelf op te komen, beslissingen te nemen en “nee” te zeggen. Je relatie is vooral gebaseerd op de veiligheid die de ander biedt en het niet alleen hoeven zijn. Je laat het nemen van beslissingen en initiatief het liefst aan een ander over.
Paranoïde persoonlijkheidsstoornis
Met een paranoïde persoonlijkheidsstoornis herken je mogelijk dat je zeer weinig tot geen vertrouwen hebt in anderen. Dit wantrouwen kan zelfs zover gaan dat je daar in het dagelijks leven echt last van hebt. Je kunt bijvoorbeeld denken dat anderen kwaadwillig zijn en dat mensen je willen buitensluiten of bedriegen. Deze manier van denken heb je ook vaak bij vrienden, familie of je eigen partner. Het diepe wantrouwen zorgt ervoor dat je achter elke opmerking van je omgeving iets zoekt. Onschuldige grapjes zie je al snel als belediging of kleinering. Je kunt dan ook, na het horen van dit soort opmerkingen, agressief en vijandig tegen iemand zijn.
Borderline persoonlijkheidsstoornis
Bij een borderline persoonlijkheidsstoornis herken je mogelijk angst, depressiviteit, stemmingswisselingen, impulsiviteit, roekeloosheid, woede-uitbarstingen, een gevoel van leegte, suïcidale gedachten en -gevoelens. Veranderingen, mislukkingen en heftige conflicten komen veel voor in je leven. Je merkt dat je vaak impulsief en vol enthousiasme iets nieuws kan aan gaan zoals een nieuwe opleiding of een nieuwe liefde, maar vaak is deze situatie na een paar maanden weer helemaal veranderd. Je merkt dat je in een herhalend patroon zit waar je steeds opnieuw in vastloopt.
Narcistische persoonlijkheidsstoornis
Als je een narcistische persoonlijkheidsstoornis (NPS) hebt, heb je dat mogelijk zelf niet zo in de gaten. Wel merk je dat relaties opbouwen met anderen moeilijk is en relaties na verloop van tijd stuklopen. Je raakt mogelijk depressief bij tegenslagen en je verveelt je omdat weinig je interesseert. Je loopt vast in werk of dagelijkse bezigheden. Je hebt behoefte aan complimenten, maar anderen vinden dat je vaak harteloos overkomt en dat je je niet goed kunt inleven. Dingen goed doen en bevestiging krijgen is erg belangrijk voor je.
Als je een relatie hebt (gehad) met iemand met een narcistische persoonlijkheidsstoornis heb je vaak het gevoel dat er iets niet klopt(e) aan je relatie en aan je partner. Mensen met een NPS hebben vaak geen idee wat er in de ander omgaat en zijn vaak niet in staat om echte liefde te tonen.
Histrionische (theatrale) persoonlijkheidsstoornis
Met een histrionische (theatrale) persoonlijkheidsstoornis herken je mogelijk dat je kleurrijk, extravert en dramatisch gedrag hebt. Je bent heel emotioneel en het kan lastig zijn om lange diepgaande relaties aan te gaan. Je staat graag in het middelpunt van de belangstelling. Je kunt makkelijk in huilen uitbarsten of kwaad worden wanneer je niet voldoende aandacht krijgt van anderen. Je uiterlijk speelt een grote rol. Je laat je gemakkelijk beïnvloeden door suggesties van anderen. Je beschouwt relaties vaak als intiemer dan deze in werkelijkheid zijn. Je bent vaak op zoek naar geruststelling en de bevestiging van je aantrekkelijkheid.
Behandelmogelijkheden bij Spoor1
Psycho-educatie: hierbij word je voorgelicht over (het ontstaan van) de stoornis en de symptomen die je kunt hebben, doormiddel van voorbeelden, metaforen, filmmateriaal en/of oefeningen.
E-health: doormiddel van tests, educatie, dagboeken, oefeningen en modules kun je thuis digitaal aan de slag met je klachten. Deze informatie/oefeningen komen vanuit verschillende modellen zoals CGT (cognitieve gedragstherapie) en ACT (acceptatie en commitment therapie).
Cognitieve gedragstherapie (CGT): je neemt samen met je therapeut je denkpatronen en kerngedachten onder de loep. Het doorbreken van denkpatronen en (irreële) overtuigingen staan op de voorgrond, gericht op de wisselwerking tussen een gebeurtenis, je gedachten hierover, je gevoelens, gedrag en gevolgen van dat gedrag. Afhankelijk van je hulpvraag, wordt er een behandelplan op maat gemaakt voor jou.
Schematherapie: met schematherapie probeer je de oorsprong van gedragspatronen te doorgronden en te veranderen. Er wordt onderzocht wat de invloed is van ervaringen uit je jeugd en welke patronen je hebt in het dagelijkse leven. Jezelf leren kennen zorgt ervoor dat je kunt ontwikkelen en je beter voelen, beter voor jezelf kunt zorgen en op kunt komen. Je leert je behoeften te (h)erkennen en hier op een gezondere manier voor op te komen.
Eye Movement Desensitization & Reprocessing (EMDR): de therapeut zal samen met jou kijken naar nare gebeurtenissen uit je jeugd. Vaak ontstaan bepaalde patronen of overtuigingen door de manier hoe je denkt over jezelf, een ander of de wereld. Deze zijn vaak negatief gekleurd door nare ervaringen vanuit het verleden. Tijdens de sessies wordt er informatie verzameld over de traumatische gebeurtenissen. Je wordt gevraagd de gebeurtenis opnieuw voor de geest te halen. Tegelijkertijd wordt er een afleidende stimulus gebruikt (e.g. oogbewegingen, geluid, tapjes, buzzers). EMDR kan er voor zorgen dat bepaalde overtuigingen over jezelf, anderen of de wereld minder geloofwaardig worden.
Acceptance en Commitment therapie (ACT): deze therapie is een relatief nieuwe vorm van gedragstherapie. De therapie is gericht op het vergroten van de psychologische flexibiliteit door zich te richten op het veranderen van de relatie met je gedachten en het aanvaarden van pijn. Er wordt o.a. gekeken naar de strategieën die je inzet om je emoties te controleren. Wat heb je allemaal al geprobeerd om van je klachten af te komen? Helpt dat? Samen met je therapeut kijk je naar alternatieve strategieën met het oog op wat jij belangrijk vindt. Onderdelen zijn het leren omgaan met stress en spanning, bevorderen van zelfacceptatie en leren om tekorten te compenseren die niet veranderd kunnen worden.
Herstel ondersteunende behandeling (sociaal maatschappelijk): een herstel ondersteunende behandeling richt zich niet zo zeer op het verminderen van je klachten maar eerder op herstel van je sociaal en maatschappelijk functioneren. Doelen binnen een dergelijke behandelingen kunnen zijn; herstel van functioneren, stabiel blijven en voorkomen van terugval. Deze behandelvorm is geschikt als de klachtgerichte behandelingen onvoldoende resultaat hebben gehad en je klachten zorgen voor ernstige en langdurige beperkingen in je sociaal- en maatschappelijk functioneren.
Probleemoplossende therapie (problem solving therapy): dit is een psychologische behandeling waar je leert effectief om te gaan met problemen en stressvolle gebeurtenissen. Voorbeelden hiervan zijn financiële problemen, verlies van werk, dreigende uithuiszetting omdat je de huur of hypotheek niet meer kunt betalen, een echtscheiding of relatiebreuk, een overlijden van een dierbare, verlies van sociale contacten, spanningen op het werk, conflicten met instanties, verlies van activiteit en zinvolle dag invulling etc. Het ene probleem is het andere niet. Ze verschillen in mate van belangrijkheid. Ook is er verschil in inspanning die nodig is om een probleem op te lossen. Behalve de situatie speelt het vermogen om effectief met je problemen om te gaan een belangrijke rol. Wanneer je lijdt aan angst nemen je probleemoplossende vaardigheden vaak af.
Wil je meer weten?